Garai ikaragarri batean sartzera zoazte.
Gorputzak mila aldaketa izango ditu eta ume izatetik emakume edo gizona izatera iritsiko zarete. Burmuinak prozesua kontrolatuko du eta ez da bakarrik gorputzaren itx
ura eta tamaina aldatuko. Bizitza ikusteko modua desberdina izango da ere.Ardurak hartu behar dira.
Bidaia ederra!!!
Argazkian klik egin eta bideoa ikusteko aukera izango duzu.
Lan bikaina egin duzue gaur! Eskola osoa martxan jarri duzue zientziaren eguna ospatzeko. Txiki guztiak jakinmin handiagoarekin joan dira gaur etxera. . Irakasleek goraipatu dituzte zuek emandako hitzaldiak baita izandako jarrera ere. Ebaluaketako emaitzetan zuen konpromezua eta poza nabarmentzen da. Harro nago zuetaz!!
DATORREN OSTIRALEAN AZAROAK 8 eskolan zientzia eguna ospatuko dugu.
Gure jaialdia martxan dago.
Zientzia egunak erakutsiko dizu du zientzia eta teknologia ez direla batere aspergarriak, sorpresaz beterik daudela eta eguneroko bizitzan gure begien aurrean ditugula. Tresna zientifikoak erabiliz, elementu desberdinekin esperimentatuz, fenomeno batzuk nola sortzen diren ikasiz. Euskadiko hiriburu guztietan ospakizun ederrak antolatu dira.Azaroaren 6tik 10era bitartean, adin guztietako pertsonei zuzendutako jaialdi handi hau ospatuko da, gizartearen eta zientziaren eta teknologiaren arteko zubiak lantzeko aukera emango diguna. ospakizun ederrak antolatu dira ere. Aste oso bat ekintzak beterik izango dugu zientzialariekin hitz eginez eta beraiei nahi duzuna galdetuz deskubrituko duzu. Abenturaz betetako mundu liluragarri bat bisitatu duzunaren uste osoarekin aterako zara hemendik.
Bizitzaren oinarria. Elika katearen lehenengo zatia.
Bideoan prozesu miragarri honetaz hitz egiten da. Arreta handiz ikusi eta entzun berriz, gero komentatu. Landarerik gabe ez dago bizitzarik.
Pelikula txiki hau naturista zoragarri batek egin du, David Attenborough hain zuzen ere. Orain dela urte batzuk Principe de Asturias saria eman zioten bizitza osoan naturarekiko adierazi duen maitasunagatik.
Merkatutik itzultzen da artzain bat bere azken erosketak egin ondoren. Hau da erosi duena: otso bat, ardi bat eta aza eder bat ere. Etxera joateko ibaia zeharkatu behar du eta barku bakar eta txikia duenez, bidai bakoitzean, aza bakarrik edo animalia bakar bat pasatzeko aukera dauka . Ondo dakizun bezala, inongo zaintzarik gabe, otsoak ardia jango zuen gustura, eta ardiak aza. Etxera erosketa guztiak eraman ditu. Nola lortu du? Lotura honetan jolasteko aukera izango duzu.
Lorea landarearen ugalketa organoa da. Bideo honetan informazio ugari eta interesgarria ematen digute. Zer izan da gehien gustatu zaizuna? Ba al zenekien margarita lore konposatua dela? eta lore batzuek soilik organo arra eta beste batzuek organo emea dutela? Gustatu al zaizu?
guk gelan esperimentu bat egin dugu tipula zelulak ikusteko
HELBURUA:
Guk tipula zelulak ikustea: nukleoa zitoplasma eta mintza
MATERIALA:
Esperimentu hau egiteko material hauek behar ditugu:
-mikroskopioa
-tipula zati bat
- porta
-metileno urdina
-alkoholezko metxeroa
PROZEDURA:
1-. tipula hostoak barrualdean duen mintza eskuz poliki atera
2-. portan txukun-txukun jarri tolesdurarik gabe
3-.tipula azalaren gainean metileno urdina botako dugu nukleoak ikusteko
4-. gertakina ur tanta batzuekin garbitu metileno gehiegi izan ezgero. Metxeroarekin berotuko dugu
5-.gertakina mikroskopioan aztertu. Eta zelulak ikusiko ditugu.
ONDORIOAK:
ikusiko duzue zein ondo ateratzen den dena bikain zelularen mintza, zitoplasna eta nukleoa ikusiko dituzue. Zelulak ehunak beheko bidioan azaltzen diren bezain politak dira.
Gutxienez 40 aldiz handiagoa ikusi dugu.
Lotura honetan ere, atera ditugun argazkiak azaltzen dira
Berreketa gure bizitzaren oinarria da. Aita eta amaren zelulak elkartzen direnean zelulen ugalketa hasten da. Hasieran 2 zelula, gero 4 zelula, berenduago 8, 16 32, 64.... horrela eten gabe pertsona zoragarri bat osatu arte.
Berreketak dibertigarriak direla ikusiko dugu, jarraian dagoen bideoan ikusten den bezala. Kontuz hautatu ondo erantzuna, bestela...
Dirua lortzeko, trebea bazara eta txintxo aurpegia jartzen baduzu, balioko dute ere. Adibidez, amari, ondorengo proposamena egin:
Hilabete honetan paga horrela jaso nahi dut: Gaur zentimo bat, bihar 2 eta egunero aurreko egunean jaso dudanaren bikoitza, hilabetea bukatu arte.
Kalkulatu zenbat dirua jasoko duzun azken egunean. Pentsa zenbat izango den, dena batzen baduzu...
Hilabete honek 30 egun ditu. Lehenengo galderaren erantzuna jakin nahi baduzu begiratu zenbat den bi ber hogeita bederatzi. Egiaztatu zure emaitzak.
Klonazioa organismo garatuetatik, gure kasuan Mimi arratoia, kopia berdin-berdinak lortzeko prozesua da, modu asexual batean, hau da obulua eta espermatozoidea elkartu gabe.
Guk Mimi txikia sortzea lortu dugu. Prozedura laborategi birtual batean burutu dugu. Sakatu hemen prozesua berriz ikusteko.
Momentu honetan teknika oso eztabaidagarria da, zenbait tokietan onartua eta besteetan ez. Zalantzarik gabe ate berri bat irekitzen da eta ikertzaileentzat oso interesgarria dena.
Ekialdeko kondaira ezagun
batek berreketen deskripzio ona
eskaintzen du.
Diotenez, errege batek sari
bat eman nahi izan zion gazte bati
bataila batean izan zuten garaipen ikaragarria asmatu izan zuelako.
Pertsona honek hasieran ez
zuen oparirik nahi, baina, matematikalari bikaina zenez, zera eskatu zion
erregeari:
Gari ale bat eskatu nahi dut
xake taularen lehenengo laukiagatik, bi bigarrenagatik, lau hirugarrenagatik, eta lauki bakoitzarengatik
kantitate bikoitza.
Erregeak, gaztearen
apaltasunak hunkitua agertu zen... eskaeraren neurriaz konturatu zen arte.
Zuk ba al dakizu gazteak zenbat
gari ale jaso behar zituen?
30 gramo garian gutxi
gorabehera 1000 ale daude.
Eskatu laguntza etxean jakiteko zenbat kilo eskuratu
behar zituen.
Matematikalari baten blogean: "ME LLEVO LAS MATES DE CALLE" hau irakurri dut:
- 453 urteko uzta beharko zen azken laukitzoan agertzen den ale kopurua ordaindu ahal izateko!!
Odola likido miresgarria da.
Joanden urtean odola landu genuenean odol taldeak eta Rh-a ikusi genituen.
Gaur egun laborategietan ezin da odolarik egin, beraz, pertsona batek odolaren beharra badu trasfusio bat egin beharko diote.
Lotura honetan klik egin eta medikuetara jolasteko aukera izango duzu.
Zelula nola funtzionatzen den ikusteko marrazki bizidunak!!
Zelularen ikasketa interesgarria da gogorra den gauza bakarra, terminologia, izenak dira zuentzat berriak direlako eta honelako gauza txikiaren barne funtzionamendua eta antolaketa imajinatzea ez delako erraza.
Ikuspegi orokorra izateko hona hemen kalitate oneko eta pantaila osoan ikus daitekeen bideo eder bat.
Irailan gaude berriz. Denbora zeinen azkar pasatzen den, gezurra dirudi.
Lehen hezkuntzako azken urtea da eta ilusioz eta proposamen onez josita hasi gara.
Aurreko astean zuetako bakoitzak ikasurte honetarako dituen asmoak idatzi zituen paper batean.
Denak irakurri ditut eta laburpena egin ondoren hau da atera dena:
Zer egingo duzu kurtso hau primeran joateko?
Gogo handia jarriko dut.
Ortografia eta letra zuzenduko ditut.
Gelakoei laguntza emango diet eta behar izanez gero laguntza eskatuko dut ere.
Lan egiteko epeak errespetatuko ditut.
Eskolako materiala zainduko dut.
Ekintzetan parte hartuko dut.
Euskara gehiago hitz egingo dut.
Asko ikasiko dut eta horrela notak hobetuko ditut.
Errespetuz jokatuko dut ondoan dagoen jendearekin.
Gelan jarrera egokia mantenduko dut.
Ondo pasako dut.
Dekalogo luzea eta bikaina atera da.
Betetzen badugu oso urrutira joango gara. Zeruraino?
Klasean ardi baten bihotza ikusi dugu.Arroxa kolorekoa da.Kanpotik grasa dauka.
Barrutik balbula batzuk autsiak ditu, balbulak odola aurikulatik bentrikulura pasatzeko dira.Bi aldetako aurikulak eta bentrikuluak ikusi ditugu.
Arteriak ateratzen zitzaizkion.Behatza arteria batetik sartu diogu eta aurikula batetik ateratzen zaio.
Luzeraz 5 cm neurtzen zuen,eta zabaleraz 8cm .Arteriak eta zainak ikusten dira,eta oso lodiak dira. Kaba zaina aurikulatik ateratzen da eta Aorta arteriabentrikulu batetik.
Oso praktika polita izan da.
Terea eta Zuriñe
Odola gorputzaren zehar zehar zirkulatzen den ehun likatsua da. Mirasgaria.
Bi osagai nagusi ditu: odol-plasma alde batetik eta elementu solidoak bestetik: leukozitoak (globulu zuriak), eritrozitoak (globulu gorriak) eta plaketak.
Informazio gehiago hemen aurkituko duzu. Bihotza bizitzeko organo nagusietakoa da, berak ponpatzen baitu odola giza gorputzaren atal guztietarantz. Odol zirkulazioaren atal nagusia da, beraz. Bihotzaren muskuluak miokardioa izena du.
Toraxaren barruan dago, erdialdean kokatuta, alboetan birikak dituela, azpian diafragma.
Bihotzetik odola atera eta bideratzeko, aorta arteria handiarekin konektatuta dago. Birikek garbituko duen odola, aldiz, kaba zainetik iristen da bihotzera. Bihotzari buruzko informazio gehiago hemen
Logika erabiltzea bizitzan beharrezkoa da. Jolasten dugunean ere irabazi nahi badugu. Materiala
Hamar gauza. ( Gelan hamar errotulagailuekin egin dugu baina edozein gauza balio du: txanponak, harriak...) Prozedura. Bi lagunen artean jolasteko da. Txanda errespetatu behar da.
Lagun bakoitzak bat edo bi gauza har dezake. Azken gauza hartzen duenak jokoa galtzen du. Ba al du irabazteko estrategiarik?
Eskolan egiten duzun lanak ahalegin handiak eskatzen ditu. Egunero ondo gosaldu behar duzu eta eguerdian ondo bazkaldu ere. Zer gertatzen da jaten duzun janariarekin?
Javier Fernandéz Panadero bigarren hezkuntzako irakaslea da. Liburu bat idatzi du. bertan esperimentu pila azaltzen dira. Hauek ez dute material berezia eskatzen. Etxeetan ditugun gauzeekin egin daitezkelako.
Zientzia maitatzen dugunontzako oso dibertigarria da.
Eskolarako ale bat erosiko dugu. Adoz?
Bitartean pintxo moduan bideo interesgarri bat uzten dizuet. On egin!!
Sudurreko pituitariako nerbio muturrek jasotzen dute aireak dituen zatiki usaintsuen informazioa, eta, handik, usaime-nerbioaren bidez, garunera igaroarazten dute. Bitxikeri bat: Frogatu ahal izan denez, funtsezko zazpi usain bereizten ditu gizakiak: kanforra, almizclea, lorea (arrosarena), menda, eterra, mikatza (ozpinarena) eta kiratsa ( arrautz ustelarena) Izan ere, oinarrizko zazpi usain horiei, pituitariaren hartzaile berezi bana dagokio, eta haietatik abiatuta osa ditzake gainerako guztiak. Lotura honetan gelan erabili dugun Txanela informazioa duzue.
Dastamenari esker zaporeak hautematen ditugu. Zaporeak lau gehi bat direla ezagutu dugu: gozoa, gazia, garratza, mingotsa eta umami.
Ondoko marrazkian mihiaren zein tokietan sumatzen diren ikusten da.
Zerbait
hartzen dugunean informazioa nerbio sistematik garunera joaten da eta horrela
zer ukitzen ari garen dakigu.
Azala leku
batzuetan sensibleagoa da, adibidez : mingainean eta behatz puntetan.
Azala gorputzeko organorik handiena da. Bi metro karratu baino gehiago
neurtzen du. Ez du toki guztietan potolora berdina izaten, adibidez hanka
azpian potoloagoa da.
Melanina izeneko pigmentu
bat dago gure azalean, honek kolorea ematen dio. Gutxi baldin badago azala
zuria da eta asko baldin badago azal beltzarana.
Azala toxinak
kanporatzeko eta batzuetan arnasketan laguntzeko balio du. Hiru geruza ditu:
-Epidermisa
-Dermisa
-Koipe geruza
EPIDERMISA: Goiko
geruza da,eta zelulaz osatuta dago. Hortik ileak ateratzen dira eta ere izerdia
izerdi gurenetatik. Hemengo zelulak etengabe berritzen ari dira eta askatzen
dira.
DERMISA: Hemen odol
basoak, ileen beheko aldea, izerdi garunak...daude.
KOIPE GERUZA: Honek
barruko organoak babesteko balio du eta koipez osatuta dago.
Txokolate bero bat batido baten ondoan jartzen baduzu zer gertatuko da? Bideo dibertigarri honetan primeran azaltzen dute.
Celsius jauna denbora gutxi pasa zuen mundu honetan 43 urtekin hil egin zen eta,.baina, termometroa asmatu zuen eta berari esker tenperatura neurtzen dugu. Ikus ezazu nola asmatu zuen Celsius-es gorputzen tenperatura neurtzeko
tresna.
Eguneko bizitzan Europan Celsius eskala da erabiltzen dena, baina Estatu
Batuetan Farenheit eskala erabiltzen da eta Nazio arteko Sisteman tenperatura
Kelvin eskala erabiltzen da. baina posiblea da eskala batetik bestera
pasatzea. Hona hemen baliokidetasun formulak.
Ukimena gorputz osoan dago, larruazalak gorputz osoa estaltzen duelako. Larruazalaren bidez, ukitzen dugunaren ezaugarriak hautematen ditugu. Esate baterako, larruazalari esker dakigu objektu bat laua ala zimurtsua den edo hotz alabero dagoen.
Kolpe bat jasotzean edo zauri bat egitean, larruazalaren bidez sentitzen dugu mina.
Nolanahi ere, ez dugu berdin sentitzen larruazaleko gune guztietan. Gune sentiberenak masailak, esku-haurrak eta oinazpiak dira.
Gu, gizakiok bi begi ditugu.Bi begiak diztantziak neurtzeko dira. Begi baten atalak hauek dira: kornea, pupila, irisa,esklerotikoa, kristalinoa, erretina, (konoak eta bastoiak erretinan dauden zelulak dira) , koroideak eta ikusmen nerbioa . Orain kontatuko dizuegu zertarako den bakoitza: Pupila argiarekin txikitzen da eta iluntasunarekin handitzen da, bere lana sartzen den argi kopurua erregulatzea da. Kristalinoak gauzak eta irudiak fokatzeko balio du. Erretinan zelula batzuk daude: konoak eta bastoiak dira. Konoak koloreak desberdintzeko dira eta bastoiak objetuak desberdintzeko dira. Esklerotikoa begiaren parte zuria da. Begiaren barruan likido bat dago humore izenekoa eta begiari forma ematen dio. Ikusmen nerbioak informazioa burbuinera bidaltzen du. Begiaren funtzionamendua: Lehenengo argia korneatik pasatzen da, gero pupila zeharkatzen du, ondoren kristalinotik pasatzen da eta horrek fokatzen du, geroago erretinara joaten da eta irudia alderantziz osatzen da, azkenik ikusmen nerbiora joaten da burbuinera informazioa eramateko. Burmuinak buelta ematen dio eta interpretatzen du. Bueno hau da dena lagunak, gustatu ba zaizue bidali mezu bat. Egoitz,Jon.B eta Zuriñe gara.
Gu Irune, Mikel, Oihana eta Xabat gara. Gure gelan begia aztertzen hasi gara, hemen begiaren akatsak esango dizuegu. Miopiarekin hasiko gara.
MIOPIA:
Miopia begiaren akats bat da. Miopia duten pertsonek arazo hau dute:
Urbiletik ondo ikusten dute, ordea, urrutitik zailtazunak dituzte, zeren irudia ez da erretinara iristen.
Arazo hori kompontzeko lente berezi bat jarri behar dute.
HIPERMETROPIA
Hipermetropiaren arazo hau kontrakoa da. Irudia erretinatik pasatzen da eta ondorioz ez dute hurbiletik ondo ikusten. Konponbidea ,berriz, ere lente bat jartzea da.
ASTIGMATISMOA
Kristalinoa edo kornea erabat esferikoa ez denean gertatzen da. Ondorioz irudia lerro laburrak bihurtzen dira.Eta hori zuzentzeko lente berezi bat behar da.
PRESBIZIA
Heldua zarenean begiak gehiago nekatzen dira, eta gertutik gauza txikiak ez dira ondo ikusten,. berriz, urrutitik oso ondo ikusten dute. Hori kompontzeko lupa bezalako betaurrekoak jartzen dira.
Eta hau dena ikasi dugu klasean .Gustatu bazaizue eskertuko genukete mezu bat bidaltze.